Estetik problemleri öngörülebilir şekilde değerlendirmek, teşhis etmek ve çözmek için düzenli ve sistematik bir yaklaşım gereklidir. Klinisyenler olarak nihai hedefimiz, çeşitli estetik unsurları bir araya getirerek gülümsemede hoş bir kompozisyon elde etmektir.

Bir kişinin diş/dudak yapısı ve hareketi ile birçok duygusunu ifade edebildiği gülümseme, aynı zamanda toplulukta nasıl ve ne kadar fonksiyonu olacağına da sıklıkla etki eder.  

Güzel bir gülümsemeye verilen önem günümüze özgü değil. Güzellik için arayışlar, eski uygarlıklarda dahi görülebilir. Hem Fenikeliler (M.Ö. 800) hem Etrüskler (M.Ö 900), doğal dişlerin şeklini ve tonunu taklit etmek için dikkatli bir biçimde fildişi oymuşlardır. 18. yüzyıla kadar diş hekimliği ayrı bir disiplin olarak kabul edilmiyor ve çeşitli dallara ayrıldığı da bilinmiyordu. Hareketin öncüsü Fransız Pierre Fauchard (1678-1761) ile birlikte birçok meslektaşı diş hekimliğini modernize etti, ileriye taşıdı ve estetik uygulamaları savundu.  

Gülüş Tasarımının Amacı  

Estetik yenilemenin amacı; dişler, dokular, kaslar, iskelet yapıları ve eklemlerin tümünün uyum içinde çalıştığı sorunsuz bir çiğneme sistemi geliştirmektir. Estetik olgular için bir tedavi planlarken, gülümseme tasarımı kapsamlı bir hasta tedavi yaklaşımından ayrı tutulamayacak kadar önemlidir. Başarılı, sağlıklı ve fonksiyonel bir sonuç elde etmek; kaslar, kemikler, eklemler, dişeti dokuları ve oklüzyon da dahil olmak üzere destekleyici ağız yapısının tümü arasındaki ilişkiyi anlamayı gerektirir.

Estetik bir gülüşün bileşenleri nelerdir?

Estetik bir gülümseme, yüz ve diş kompozisyonunun mükemmel şekilde entegrasyonunu gerektirir. Yüz kompozisyonu, yüzün sert ve yumuşak dokularını içerir. Diş kompozisyonu daha özel olarak dişleri ve dişeti dokularıyla olan ilişkisini içerir. Bir gülüş tasarımı, her zaman yüz ve diş kompozisyonunun değerlendirilmesi ve analizini içermelidir.

• Önden bakıldığında yüzün temel şekli aşağıdakilerden biri olabilir:  

Kare – Daralan – Daralan kare – Oval

• Bir kişinin yandan bakıldığında, profili ise aşağıdakilerden herhangi biri olabilir:  

Düz – Dışbükey – İçbükey

Bu faktörler diş boyutunu, şeklini ve yandan profilini belirlemede rol oynamaktadır; kısacası, diş morfolojisi, yüz morfolojisine bağlıdır.  

GÜLÜŞ TASARIMINDA VİTAL UNSURLAR (DİŞ KOMPOZİSYONU)  

Gülüş tasarımının vital unsurları arasında şunlar bulunur:  

Dişle ilgili olanlar:

• Orta hat çizgisi
• Keserlerin boyları
• Diş boyutları
• Zenit noktaları
• Aksiyal eğimler
• İnterdental (dişler arası) temas alanı (ICA) ve noktası (ICP)
• İnsizal embraşür
• Cinsiyet, kişilik ve yaş
• Simetri ve denge

Yumuşak dokuyla ilgili olanlar:

• Dişeti sağlığı
• Dişeti seviyeleri ve uyumu
• İnterdental embraşür
• Gülüş hattı

Diş Görünürlüğü

Ağız rahat ve hafif açıldığında, genç bir bireyde maksiller orta ön dişin insizal üçüncü 3.5 mm’lik kısmı görülebilir olmalıdır. Yaş ilerledikçe, kas tonusundaki azalma daha az diş görünmesine neden olur. Fonetik, diş uzunluğunun önemli bir belirleyicisidir. Uygun dudak, dil ve kesici destek ve diş pozisyonunu belirlemek için, fonetik egzersizlerde hastanın dik oturması ya da ayakta durması gereklidir.

Diş Boyutları

Doğru diş proporsiyonu, yüz morfolojisi ile ilişkilidir ve estetik açıdan hoş bir gülüş tasarlamada önemlidir. Santrallerin proporsiyonları estetik ve matematiksel açıdan doğru olmalıdır. Genişliklerinin boylarına oranı yaklaşık olarak 4/5(0.8-1.0) olmalıdır. Santrallerin şekli ve konumu, lateral ve kanin dişlerin görünümü ve yerleşimini de etkiler. Estetik açıdan memnun edici bir gülüşte doğru proporsiyonlara ulaşmak gereklidir.

Bukkal (yanak) koridor, ağız köşeleri ile üst dişlerin yanağa bakan yüzeyleri arasında gülümseme sırasında görünen koyu boşluğa (negatif boşluk) verilen addır.

Görünüşü şu değişkenlere göre şekillenir:

• Gülüş genişliği ve üst çene arkı
• Yüz kaslarının tonusu
• Üst küçük azıların yanağa bakan yüzeylerinin konumları
• Köpek dişlerin özellikle distal yüz çizgi açısının ön plana çıkması
• Küçük azılar ve altı ön diş değerleri arasında herhangi bir tutarsızlık

Sonuç olarak, ön estetik için herhangi bir formül yoktur; bunun yerine, nihai estetik şu unsurların kombinasyonundan oluşur:

• Diş proporsiyon rehber çizgileri  
• Hastanın kendi algısı
• Kültürel ve sosyal etkiler
• Diş hekiminin sanatsal etkileri
• Laboratuvarla etkili iletişim

Yumuşak dokuyla ilgili olanlar:

Gingival Sağlık (dişeti sağlığı)  

Dişeti, dişlerin çerçevesi gibi görev gördüğünden, vakanın final estetik başarısı dişeti sağlığından önemli ölçüde etkilenir. Dişeti sağlığının herhangi bir tedaviye başlamadan önce tam olarak iyileştirilmesi oldukça önemlidir.

Sağlıklı dişeti genellikle aşağıdaki özelliklere sahiptir:

• Soluk pembe renkte, portakal kabuğu görüntüsünde, sağlam ve mat
• Fasiyal yüzeyi alveoler kemik seviyesinden 3 mm yukarda
• İnterdental alanda (dişler arası bölge) kemikten 5 mm yukarda kontak alanında sonlanmalı ve gingival (dişeti) embraşürü doldurmalıdır.

Dişeti seviyesi ve uyum

Her bir diş için doğru diş eti düzeylerini oluşturmak, harmonik bir gülümsemenin anahtarı rolündedir. Santrallerin dişeti yüksekliği (konum ve seviye) simetrik olmalıdır. Ayrıca bu seviye kanin dişlerinkiyle de eşleşmelidir. Yan keserlerin aynı dişeti seviyesine sahip olması kabul edilebilir fakat daha kesici kenar düzlemine yakın dişeti görüntüsü gülümsemenin daha hoş ve tercih edilebilir olmasını sağlar. En az tercih edilen form ise santraller ve kanin dişlere göre yan keser dişetlerinin daha kök seviyesinde olmasıdır.  

Gülüş Tasarımının Olmazsa Olmazları  

Bütün bunlar ışığında yarattığımız gülümsemenin estetik açıdan çekici ve fonksiyonel olarak da memnun edici olmalıdır. Hastalarımızda bütün faktörleri göz önünde bulundurarak değerlendirme yapmak, teşhis koymak ve en iyi sonucu almak bizim görevimizdir. Gülüş tasarımı yaparken olabildiğince konservatif (koruyucu) olmalıyız. Amacımız diş yapısından en az redüksiyonla (uzaklaştırma) en estetik ve en dayanıklı sonuca ulaşmak olmalıdır. Kozmetik diş hekimliği multidisipliner çalışmayı gerektirir; gerektiğinde ortodontik, perodontal, cerrahi prosedürler uygulanabilir.